โยไคสาว ปีศาจแมงมุมโจโรกุโมะ

โจโรกุโมะ (絡新婦 หรือ じょろうぐも)  เป็นโยไคประเภทแมงมุมที่มีชื่อเสียงในญี่ปุ่น โดยสามารถแปลงร่างได้เป็น 3 รูปแบบ ได้แก่ แมงมุมยักษ์, ผู้หญิง ,และครึ่งหญิงครึ่งแมงมุม โจโรกุโมะจะแปลงร่างเป็นมนุษย์หญิงเพื่อล่อลวงและดักจับมนุษย์กิน แต่เงาสะท้อนของมันจะแสดงรูปร่างของแมงมุมที่แท้จริงออกมา ไม่ว่าพิษชนิดใดก็ไม่สามารถฆ่าเจ้าโยไคชนิดนี้ได้

โยไค เช่น สัตว์ประหลาด ปีศาจ วิญญาณ หรือ ก็อบลิน เป็นส่วนหนึ่งของเรื่องราวและนิทานพื้นบ้านของญี่ปุ่นมาเป็นเวลาหลายร้อยปี ต่อมาเรื่องราวเหล่านั้นได้ถูกพัฒนาและปรับเปลี่ยนให้เข้ากับยุคสมัย หรือแม้แต่ถูกนำมาดัดแปลงในรูปแบบภาพยนตร์และอะนิเมะเพื่อความบันเทิง

โจโรกุโมะเป็นแมงมุมสายพันธุ์แบบไหน?

โจโรกุโมะมีต้นแบบมาจากแมงมุมใยทองท้องม่วง (Nephila clavata) ในชีวิตจริง โดยเรียกอีกชื่อหนึ่งว่าแมงมุมโจโร เป็นที่รู้กันว่าแมงมุมบางชนิดมีพลังเหนือธรรมชาติที่น่าทึ่ง มีขนาดลำตัวเฉลี่ยอยู่ระหว่าง 2-3 เซนติเมตร แต่สามารถขยายใหญ่ขึ้นได้ บางชนิดมีขนาดใหญ่พอที่จะจับและกินนกตัวเล็ก ๆ ได้ อีกทั้งยังมีสีสันที่สดใสและเป็นเอกลักษณ์ของเนฟิลา (Nephila) ตัวเมียที่รู้จักกันดีในญี่ปุ่น โจโรกุโมะพบได้ทั่วหมู่เกาะญี่ปุ่น ยกเว้นฮอกไกโด

เรื่องเล่าตามตำนานของโจโรกุโมะ

โจโรกุโมะเป็นปีศาจแมงมุมหญิงที่มีความสามารถในการร่ายมนตร์และนำความทุกข์ยากมาสู่ผู้ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งเป็นหนึ่งในโยไคที่มีทั้งความเมตตากรุณาและความร้ายกาจอยู่ในตัว

ตามตำนานเล่าว่า โจโรกุโมะใช้ชีวิตอย่างสันโดษทั้งในรูปแบบแมงมุมและโยไค เมื่อแมงมุมโจโรกุโมะ มีอายุครบ 400 ปี มันจะได้รับพลังเวทย์มนตร์ และพัฒนาพลังเวทย์มนตร์ จากนั้นก็เริ่มกินเหยื่อที่เป็นมนุษย์ เพราะมองว่ามนุษย์เป็นเพียงแมลงที่กินเป็นอาหาร โดยแทนที่จะสร้างรังในถ้ำ, และป่า โจโรกุโมะกลับเลือกบ้านที่ว่างเปล่าในเมือง พวกมันมีความฉลาดหลักแหลมและมีจิตใจที่เย็นชา เป็นนักหลอกลวงที่เก่งกาจ รวมถึงเป็นนักแปลงร่างที่ทรงพลัง และมักจะใช้ชีวิตเป็นหญิงสาวที่สวยงามและเซ็กซี่

เรื่องราวของโจโรกุโมะสามารถพบได้ในผลงานสมัยเอโดะ มีเรื่องเล่าในตำนานมากมาย ทั้งเรื่องของโจโรกุโมะเปลี่ยนรูปลักษณ์ให้กลายเป็นสิ่งสวยงาม เช่น แปลงกายเป็นผู้หญิงและล่อลวงให้ซามูไรแต่งงานกับเธอ หรือแปลงร่างเป็นหญิงสาวกำลังอุ้มลูก

นอกจากนี้ตำนานอื่น ๆ ในยุคนั้นกล่าวกันว่า หญิงสาวสวยจะล่อลวงผู้ชายให้เข้าไปในกระท่อมที่เงียบสงบ และเริ่มเล่นบิวะ (琵琶) ซึ่งเป็นพิณญี่ปุ่นประเภทหนึ่ง ในขณะที่เหยื่อถูกรบกวนด้วยเสียงของเครื่องดนตรี เธอก็มัดเขาไว้ด้วยใยแมงมุมเพื่อเตรียมตัวกินคนเป็นอาหารในมื้อต่อไป

เหยื่อตัวโปรดของโจโรกุโมะคือ ชายหนุ่มรูปงามที่กำลังมองหาความรัก เมื่อโจโรกุโมะพบชายที่เธอปรารถนา เธอก็จะเชิญเขาเข้าไปในบ้านของเธอ และไม่มีใครเห็นเขาอีกเลย จนเวลาผ่านไปนานหลายปี จะพบโครงกระดูกที่แห้งของคนหนุ่มสาวหลายร้อยคนสะสมตัวอยู่ในบ้านของเธอที่ตั้งอยู่ในเมืองที่แสนวุ่นวาย

หญิงสาวแห่งน้ำตกโจเร็น

มีตำนานเล่าว่า มีชายคนหนึ่งกำลังพักผ่อนอยู่ที่น้ำตกโจเร็นที่เมืองอิซุ โดยที่เท้าของเขาถูกมัดด้วยด้ายแมงมุมจำนวนมหาศาล เขาจึงตัดด้ายและมัดมันไว้กับตอไม้ ทำให้ตอไม้ถูกดึงขึ้นจากพื้นดินและลากลงน้ำ หลังจากเหตุการณ์นั้นชาวบ้านก็หวาดกลัวและหยุดไปที่น้ำตก

วันหนึ่งคนตัดไม้จากนอกเมืองผ่านมาโดยไม่รู้เรื่องราวของโจโรกุโมะ ก็เริ่มตัดไม้ในบริเวณนั้น เขาทิ้งขวานลงน้ำโดยไม่ได้ตั้งใจ จึงลงไปในสระเพื่อหามัน  จากนั้นหญิงสาวสวยก็ปรากฏตัวขึ้นและคืนขวานนั้น และบอกเขาว่าอย่าบอกใครเกี่ยวกับเธอ วันหนึ่งขณะที่เขาเมาเขาเผลอเล่าความลับให้คนในหมู่บ้านฟัง หลังจากนั้นคนตัดไม้หายตัวไป ข่าวลือเกี่ยวกับแมงมุมกินคนก็แพร่สะพัดอย่างรวดเร็ว

เรื่องราวของโจโรกุโมะที่น้ำตกโจเร็นเปลี่ยนแปลงไปในหลากหลายเรื่องเล่า คนตัดไม้ตกหลุมรักหญิงสาวโจโรกุโมะและเริ่มมาเยือนน้ำตกทุกวันเพื่อพบเธอ แต่เมื่อเวลาผ่านไป เขาก็เริ่มอ่อนแอลงเรื่อย ๆ พระภิกษุจากวัดใกล้เคียงเชื่อว่าเป็นเพราะฝีมือของแมงมุมโจโรกุโมะ พระภิกษุและคนตัดไม้จึงไปที่น้ำตกด้วยกัน ขณะที่พระอ่านพระสูตรอยู่นั้น ก็มีแมงมุมปรากฏขึ้นจากสระน้ำและปล่อยใยแมงมุมพันรอบโคนตัดไม้ เมื่อพระสวดมนต์ไล่ แมงมุมก็หายไป แต่คนตัดไม้ไม่อาจหักห้ามใจจากหญิงสาวโจโรกุโมะได้ ทำให้เขาวิ่งกลับไปที่น้ำตก จึงถูกใยแมงมุมจับไว้และตกลงไปในน้ำ ไม่โผล่ขึ้นมาอีกเลย

ในบางเรื่องเล่าของเวอร์ชันนี้ ตอไม้ถูกดึงลงไปในน้ำแทนคนตัดไม้ โดยมีเทพธิดาที่คอยปกป้องผู้คนจากการจมน้ำช่วยเหลืออยู่ นอกจากนี้ยังมีอนุสาวรีย์และโทริอิ (鳥居) เล็ก ๆ ที่ยังคงตั้งตระหง่านอยู่ ณ ที่แห่งนี้

***โทริอิ (鳥居) คือ ซุ้มประตูแบบญี่ปุ่น ตั้งไว้เพื่อให้ผู้คนได้รับรู้ว่าอาณาเขตนี้เป็นของเทพเจ้า***

โจโรกุโมะเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมญี่ปุ่นมาหลายร้อยปี ซึ่งในช่วงสองสามทศวรรษที่ผ่านมา จะพบสิ่งเหล่านี้บ่อยขึ้นเรื่อย ๆ ในงานศิลปะอย่างภาพยนตร์ต่าง ๆ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอนิเมะ ในรูปแบบคลาสสิกแนวสยองขวัญ หรือแนวที่เกี่ยวข้องกับไสยศาสตร์และนิทานพื้นบ้าน

Links to related Sites: 

- Jorōgumo, mythus.fandom
- Jorōgumo, yokai
- What is Jorōgumo? Yōkai in Japanese folklore, mythologyplanet
- Jorōgumo 絡新婦 Spider Woman Yokai, fukainihon